घरासमोर फार मोठ्ठं खारफुटीच्या जंगलाचं, उत्तनच्या डोंगरांचं दृश्य दिसतं. त्यामुळे दिवसभरात अधूनमधून आणि संध्याकाळी बाहेरच्या जगाशी आता असलेला हा एकमेव संपर्क बंद व्हायच्या आधी सूर्यास्तापर्यंत खिडकीत रेंगाळायचा मोह आवरता येत नाही.

आज मात्र नेहमीच्या वेळेच्या बऱ्याच आधी कुत्र्यांच्या केकाटण्याने खिडकीने जवळ यायला भाग पाडलं. आमच्या या छोट्याशा रस्त्यावर पाच सहा कुत्री आहेत. ल़ॉकडाऊनच्या आधी एक जोडपं गाडीतून येऊन त्यांना खायला घालीत असे. कुत्र्यांना, पक्ष्यांना पाणी पिण्यासाठी रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंना वापरात नसलेल्या दगडी रगड्यांची पाळी लोक टाकून देण्याऐवजी आणून ठेवतात. अलीकडेच कारवारातल्या गावी कायमचं रहायला गेलेल्या मैत्रिणीनेही असंच केलं होतं. त्यात कुणीतरी (बहुधा त्या त्या इमारतींचे रखवालदार) पाणी भरुन ठेवतं. सध्या त्या कुत्र्यांना खायला मिळत नसल्याने ते असेच एका पक्ष्याच्या पिल्लाच्या मागे लागले. ते पिल्लू घाबरून समोरच पार्क केलेल्या एका गाडीखाली घुसलं. तिथे ते कुत्रेही पंजा घालायला लागल्यावर बहुधा तीन तरुणी तिथे आल्या आणि त्यांनी कुत्र्यांना हुसकावून लावलं. पण ते पिल्लू काही त्यांना काढता येईना. जवळून जाणाऱ्या एका पोरसवदा मुलाला सांगून पाहिलं. त्यालाही जमेना. मग त्यांनी फोनवरुन कुणाला तरी बोलावलं. मधल्या काळात कुत्र्यांसाठी पाव पैदा केला. तर तिकडे तेवढ्यात आपल्याला कुत्र्यांपासून वाचवणारं कुणीतरी आलंय म्हणून कावळे फारच आत्मविश्वासाने कुत्र्यांभोवती कडं करायला सुरुवात केली. इतकंच नाही तर नुकत्याच बाळंत झालेल्या कुत्रीच्या पिल्लाला टोचे मारायला लागले. मग पुन्हा मुलींची तारांबळ उडाली. त्यांनी कावळ्यांपासून वाचायला गटाराच्या कडेला लपलेल्या पिल्लाला हळूहळू विश्वास देत ताब्यात घेतलं. कावळ्यांनाही खायला काहीतरी दिलं.

हे सगळं चालू असतांनाच. समोरच्या इमारतीचा पहारेकरी कुठेतरी गेलाय याची खात्री करुन घेऊन एक मुलगा फाटकाबाहेरच्या गुलमोहरावरुन आतल्या आंब्याच्या झाडावर चढला ( सुरुवातीलाच रो ङाऊस आहे तेही आत त्यामुळे कुणी पाहिलं नसावं).  त्याचा साथीदार फाटकाबाहेर पिशवी हातात घेऊन तयारीत राहिला. झाडावरच्या मुलाने पाचदहा मिनिटात पिशवीभर कैऱ्या काढून बाहेर उभ्या असलेल्या मुलाकडे फेकल्या. त्यांच्यातला समन्वय इतका चांगला होता की मला क्रिकेटच्या सामन्याची आठवण आली. दोनतीन कैऱ्याच खाली पडल्या असतील. बाकीच्या सगळ्या पिशवीत जमा झाल्या. पिशवी भरल्यावर फार अधाशीपणा बरा नाही असा वयाला न शोभणारा पोक्त विचार करून मुलं पळाली. ती गेल्यावर साधारण तीन चार मिनिटांत त्या इमारतीतले एक गृहस्थ आले. त्यांना दोन कैऱ्या पडलेल्या दिसल्या त्या उचलून खिशात घालीत ते चालू पडले. मग पहारेकरी पोचला. त्याच्याही नशीबात एक कैरी होती. ती उचलून त्याने आपल्या केबिनमध्ये ठेवली.

मधल्या काळात मुलीही पिल्लाला घेऊन गेल्या.

रस्ता पुन्हा सामसूम झाला.

आम्ही कुठेही गेलो की तिथल्या आठवडी बाजारात जायला फार आवडतं. अशा ठिकाणी कधी कधी फार वेगळं काही हाती लागतं. माणगांवच्या आठवडी बाजारात एकदा आम्हाला ओल्या काजूच्या टोपल्यांसोबत रानभाज्यांचे कधी न पाहिलेले प्रकार मिळाले होते. जुन्नरच्या आठवडी बाजारात आम्ही लाकडी काथवट शोधली पण नंतर आम्हाला हवी तशी काथवट आळ्याच्या जत्रेतल्या बाजारात मिळाली (हे जत्रेतले बाजारही फार मजेशीर असतात) . मध्ये वर्ध्याला गेलो असतांना तिथल्या आठवडी बाजाराच्या दिवशी तिथेच होतो, म्हणून बाजारात गेलो तर पावलोपावली रांगोळ्यांचे ठेले होते. अशा बाजारात हिंडलं की गावाबद्दल अधिक कळतं. अशीच संधि केप टाऊनमध्ये क्षितिजमुळे मिळाली. तिथेही शनिवारी आणि रविवारी आठवडी बाजार भरतो. जमिनीवर लाकडाचा भुस्सा टाकून तिथे शेतकऱ्यांना ठेले उभारून दिले होते. एका बाजूला खरेदी करून दमल्याभागल्या, भुकेल्या लोकांसाठी खाद्यपदार्थांचे ठेले आणि लोकांना आरामात बसून खाता यावं यासाठी खुर्च्या, मेजं लावली होती. तिथे चक्क शाकाहारीच नव्हे तर दुग्धउत्पादनं न खाणाऱ्या लोकांसाठीही पदार्थ होते. बाजारात तर विविध भाज्या, फळं, मांसाचे प्रकार, अंडी, घरी केलेले पाव, केक, लोणची, मुरांबे, वेगवेगळी रोपटी अशा सगळ्या गोष्टींचे ठेले होते. एका भाजीच्या ठेल्यावर मला चक्क भोपळ्याची फुलं मिळाली. त्यांची आम्ही घरी जाऊन भजी केली (क्षितिजकडे बेसन नव्हतं तर चक्क गव्हाचं पीठ वापरलं). माझ्या आवडत्या फुलांना पाहून तर डोळे निवले अगदी. या बाजारातल्या वस्तूंचे दर शेतकऱ्यांनीच ठरवलेले दिसत होते. (नक्की माहीत नाही). सगळं छान होतं, पण तिथे वर्चस्व गोऱ्या लोकांचं दिसत होतं याचं जरा वाईट वाटलं.

केप टाऊन दैनंदिनी १

दक्षिण आफ्रिकेतल्या केप टाऊन शहरातल्या नऊ दिवसांच्या वास्तव्यात ‘द ओव्हल बेड अँड ब्रेकफास्ट’ हे आमचं दुसरं घर बनलं होतं. क्षितिजचं म्हणजे आमच्या लेकाचं घर जरा लहान आहे म्हणून आणि काही तांत्रिक कारणासाठीही आम्ही इथे रहायचं ठरवलं. शिवाय क्षितिजच्या घरापासून ते चालत तीन मिनिटांच्या अंतरावर होतं. माइक आणि लूइस हे साधारण आमच्याच वयाचं दांपत्य ‘द ओव्हल बेड अँड ब्रेकफास्ट’ त्यांच्या राहत्या बंगल्याच्या उरलेल्या भागात चालवतं. अत्यंत स्वच्छ, प्रशस्त खोल्या, त्यात लुइसने काढलेली चित्रं जागोजागी टांगलेली (लुईस ही हौशी चित्रकार आहे. तिची फुलदाण्यांची चित्र आपल्या बी.प्रभांच्या चित्रांची आठवण करून देतात.) प्रत्येक खोलीबाहेर एक अंगण, अंगणात फुलझाडं लावलेली. बाथरूममध्ये साबण, शांपूसारख्या गोष्टींसोबत गरम पाण्याची पिशवी ठेवलेली पाहून मला फार बरं वाटलं. पण सुदैवाने त्या पिशवीचा वापर करण्याची वेळ आली नाही.

खोलीसमोरच्या अंगणातल्या झाडांवर वेगवेगळे पक्षी किलबिलत असत. नक्षीदार लोखंडी खुर्चीवर बसून शांतपणे एखादं पुस्तक वाचायला इतकी सुंदर जागा सापडणार नाही. पण आम्ही तिथे असतांना पाऊस पडत असल्याने शेवटचे दोन दिवसच हा आनंद उपभोगता आला.

या खोलीत एक निळ्या रंगाची खिडकी दिसली. नंतर कळलं की ती खिडकी नसून एका दरवाज्याचं लाकडावर काढलेलं चित्रं आहे.

माइक आणि लुईस हे एक आतिथ्यशील दांपत्य आहे. न्याहारीला रोज तेच पदार्थ असत. त्यात फार फरक नसे. पण त्यात जे काही मर्यादित वैविध्य असे त्यात आम्ही आपापल्या आवडीनुसार माईकने विचारल्यावर काय हवं ते सांगत असू. मला अंड्याचं वावडं आहे आणि सॉसेजेस आवडत नाहीत. पण माझ्यासारख्यांसाठी वेगवेगळ्या प्रकारची सिरियल्स जसं की कॉर्नफ्लेक्स, म्युसली असतं. त्यात घालण्यासाठी वेगवेगळी ताजी फळं, सुकामेवा, मध, दही, फ्लेवर्ड योगर्ट, असं सगळं असे. माइक गरम दूध घेऊन येई. लुईसने केलेले ताजे ब्रेड असत. मला क्रझाँ आवडत असल्याने मी सहसा क्रझाँ घेत असे. तिने केलेला बन ( थोडासा आपल्याकडे गुड फ्रायडे नंतर मिळणाऱ्या हॉट क्रॉस बन सारखा दिसणारा) चवीला चांगला असला तरी थोडा कडक असे त्यामुळे तो मी क्वचितच घेई. त्याशिवाय गरम टोस्ट त्यावर लावायला मार्मालेड, दोन प्रकारचे जॅम , लोणी असेच. परतलेले टोमॅटो आणि मश्रूम, पॉरिज हवं असल्यास सांगता येई. मांसाहारी लोकांसाठी अंड्याचे वेगवेगळे प्रकार – ऑम्लेट, स्क्रॅम्बल्ड एग्ज, पोच्ड एग्ज, याव्यतिरिक्त सॉसेजेस हे असतच. गरम कॉफीही तयार असे. हे सगळं होत असतांना आमचा रोजचा कार्यक्रम विचारून दोघंही आम्हाला त्यात मार्गदर्शन करीत असत. तिथे वीज अधून मधून जाते. पण ते नागरिकांना सहसा आधी कळवलं जातं. त्याप्रमाणे ते आम्हाला कळवित. आम्ही सहसा उबरने फिरत असू. पण केप ऑफ गुड होपसारख्या लांबच्या ठिकाणी जायला उबर मिळणं थोडं अवघड होतं. तेव्हा माईकने स्वतःच्या गाडीने कमी खर्चात आम्हाला नेण्याची तयारी दाखवली आणि आमची मोठी सोय झाली. शांतपणे फिरता आलं.

आम्ही फिरून येईपर्यंत त्यांच्या मदतनीसांनी खोली स्वच्छ करून आवरलेली असे. आमच्यासाठी चहाकॉफीचं सामान भरून ठेवलेलं असे. शिवाय सोबत खायला रस्क ( दोनदा भाजलेला, किंचित गोड असा कडक पाव) ठेवलेले असत. मग आम्ही आमच्या कुटुंबाचा आवडता स्क्रॅबलचा खेळ खेळत असू.

आम्ही निघालो तेव्हा माईकने विचारलं , “काय मग घरी जाणार म्हणून फारच खुशीत दिसताय मंडळी.” तेव्हा मी त्याला सांगितलं की या जागेची आम्हाला फार आठवण येईल. ते खरंच होतं.